mistia_logo-2638c9a4Centrum Analiz Strategicznych MISTiA przeprowadziło ogólnopolskie badanie pn. „Wykorzystanie przez jednostki samorządu terytorialnego potencjału intelektualnego nauczycieli wypadających z zawodu w latach 2011 i 2012”. Badanie było prowadzone w ramach projektu „Doskonalenie strategii zarządzania oświatą na poziomie regionalnym i lokalnym” realizowanego przez Ośrodek Rozwoju Edukacji we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim.

Celem badania było zebranie – po raz pierwszy w Polsce – informacji i danych o tym, jaką skalę przybiera problem zwalnianych nauczycieli i jak sobie z tym problemem radzą samorządy lokalne.

Raport przygotowany przez CAS MISTiA jest próbą diagnozy tego problemu, wskazuje na jego zróżnicowanie ze względu na typ i położenie geograficzne jednostki samorządu terytorialnego, dokonuje charakterystyki grupy zwalnianych nauczycieli, identyfikuje sposoby radzenia sobie z utraty pracy przez nauczycieli oraz przykłady wykorzystania potencjału intelektualnego wypadających z zawodu nauczycieli przez jednostki samorządu terytorialnego.

Ze względu na niż demograficzny i kryzys w finansach jednostek samorządu terytorialnego obserwowany w ostatnich latach coraz więcej nauczycieli traci pracę. Według danych GUS w ostatnich dwóch latach szkolnych liczba nauczycieli  zmniejszyła się o 2,5% (spadek o ok. 10,7 tys. nauczycieli). Największa różnica w poziomie zatrudnienia widoczna była w przypadku szkół ponadgimnazjalnych (o 6,6% mniej nauczycieli). W gimnazjach odnotowano spadek liczby nauczycieli o 3%, a w szkołach podstawowych o 2,3%. Porównując zmiany w liczbie nauczycieli w poszczególnych regionach kraju największe różnice w analizowanym okresie (rok 2011 i 2012) odnotowano w województwach: świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, opolskim, lubuskim, podkarpackim oraz lubelskim. W regionach tych w roku szkolnym 2011/12 w stosunku do roku szkolnego 2010/11 nastąpił spadek w liczbie zatrudnionych nauczycieli większy niż 2%.

Wobec nasilającej się skali problemu zwalnianych nauczycieli powstaje pytanie jak sobie z nim radzić. Większość działań, jakie są podejmowane w tym zakresie to przede wszystkim działania dążące do zminimalizowania kosztów społecznych podejmowanych decyzji o redukcji zatrudnienia. A przecież nauczyciele wypadający z zawodu stanowią ważny zasób kapitału ludzkiego danej społeczności lokalnej. Władze samorządowe powinny zwrócić uwagę na możliwości wykorzystania potencjału intelektualnego nauczycieli na rzecz pracy dla lokalnej społeczności. Warto zastanowić się nad wypracowaniem skutecznego modelu wsparcia dla zwalnianych nauczycieli, wykorzystując - nieliczne jeszcze w Polsce - dobre praktyki w tym zakresie. Zachęcamy do lektury raportu.

Wersja elektroniczna raportu dostępna jest tutaj.